Cách đây 35 năm (8.1984 – 8.2019), NXB Đà Nẵng được thành lập và nhanh chóng trở thành “bà đỡ mát tay” cho những “đứa con tinh thần” của các nhà văn nhà thơ Quảng Nam – Đà Nẵng nói riêng, khu vực miền Trung – Tây Nguyên nói chung.
 |
| Ban Giám đốc NXB Đà Nẵng trao đổi với cộng tác viên người Pháp về việc in ấn xuất bản sách. |
Thỏa niềm mong đợi
Tôi vẫn còn nhớ, những năm tháng ấy, thời đổi mới chỉ manh nha hình thành qua những chủ trương chính sách chung chung, chưa đi vào thực tiễn đời sống. Việc công bố tác phẩm đối với anh em văn nghệ sĩ vô cùng khó khăn. Cả nước chỉ có trên dưới 10 NXB đặt “bản doanh” ở Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh. Các nhà thơ nhà văn thành danh phải “sắp hàng” chờ đợi các NXB thẩm định nội dung tác phẩm và in ấn. Hẳn nhiên, các “cây đa, cây đề” ngồi ở “chiếu trên” mới được ưu tiên. Hồi đó, việc in ấn tác phẩm theo cách thủ công. Nhà thơ Thanh Quế khi ấy bảo với tôi: “Mỗi tác phẩm của mình được trình làng thời gian làm “bếp núc” mất không dưới một năm”. Vui chuyện, ông cho biết thêm, do in ấn khó khăn nên các nhà thơ thường in chung một vài tác giả trong một tác phẩm. Vì thế, NXB Đà Nẵng ra đời là niềm vui lớn không chỉ anh em văn nghệ sĩ Quảng Nam – Đà Nẵng, mà còn cả khu vực miền Trung – Tây Nguyên.
Thế hệ đầu tiên lãnh đạo NXB Đà Nẵng là ông Nguyễn Văn Giai – Giám đốc kiêm Tổng Biên tập; ông Lê Nam Bằng – Phó Giám đốc; ông Nguyễn Thanh Sâm – phụ trách công tác biên tập. Biên tập viên lúc bấy giờ chỉ có hai người là nhà văn Thái Bá Lợi và nhà thơ Ngô Thế Oanh. Những năm đầu thành lập, NXB Đà Nẵng đã xuất bản được nhiều đầu sách phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương như Mô hình Hợp tác xã Duy Hòa, Danh nhân đất Quảng, Đường về Đà Nẵng mùa xuân, Lịch sử Đảng bộ các huyện…
Mảng sách văn học của các tác giả sống và làm việc tại Quảng Nam – Đà Nẵng cũng lần lượt được xuất bản như Thanh Quế, Lưu Trùng Dương, Thái Bá Lợi, Ngân Vịnh, Đông Trình… Cuối những năm 80, đầu những năm 90, nhiều tác giả trẻ xứ Quảng cũng được NXB Đà Nẵng làm “bà đỡ” cho những “đứa con tinh thần” trình làng, đó là Trương Điện Thắng, Lê Trâm, Tiêu Đình, Phụng Lam, Nguyễn Tam Mỹ, Nguyễn Kim Huy, Lê Huy Hạnh, Nguyễn Ngọc Hạnh, Nguyễn Tấn Sĩ… Khi nhắc đến NXB Đà Nẵng, nhiều cây bút ngày ấy đều bảo với tôi rằng, NXB không những giúp họ trình làng tác phẩm mà còn tạo động lực cho họ cầm bút theo đuổi nghiệp văn chương.
Uy tín , tin cậy
Chỉ sau một thời gian ngắn, NXB Đà Nẵng đã có bước phát triển mạnh mẽ. Uy tín của NXB không ngừng tăng lên, giới cầm bút ở khu vực miền Trung – Tây Nguyên luôn chọn NXB Đà Nẵng làm nơi gửi gắm bản thảo tác phẩm. Nhiều “cây đa, cây đề” cũng tin cậy, lấy NXB để khai sinh cho những “đứa con tinh thần” của mình. Những tuyển tập của các tác giả danh tiếng được NXB xuất bản được dư luận đánh giá cao: Tuyển tập Khương Hữu Dụng, Huỳnh Lý, Trinh Đường, Tố Hữu, Huy Cận, Chế Lan Viên, Hoàng Châu Ký, Nguyễn Văn Xuân, Thu Bồn, Lưu Trùng Dương, Tế Hanh, Nguyên Ngọc, Thanh Quế, Hoàng Phủ Ngọc Tường…
Đặc biệt là ba bộ sách tuyển về các tác phẩm của các nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học ở miền Trung: Thơ miền Trung thế kỷ 20, Văn miền Trung thế kỷ 20, Lý luận phê bình văn học miền Trung thế kỷ 20. Có thể nói, bộ ba tuyển tập chọn lọc này là công trình đồ sộ mang tính tổng kết và ghi nhận sự đóng góp của các thế hệ văn nghệ sĩ ở miền Trung trong một trăm năm qua với nhiều biến động về lịch sử, xã hội.
Thời kỳ đổi mới hội nhập, nhiều NXB được thành lập, nhưng NXB Đà Nẵng vẫn là địa chỉ tin cậy của anh em văn nghệ sĩ cả nước. Nhiều tác phẩm sáng tác theo khuynh hướng mới mang tính thử nghiệm được NXB mạnh dạn xuất bản, gây tiếng vang lớn trên văn đàn. Đó là các tác phẩm: Miền hoang tưởng (Đào Nguyễn), Bóng đè (Đỗ Hoàng Diệu), Tư duy tự do (Phan Huy Đường), Ba người khác (Tô Hoài), China town, Paris 11.8 (Thuận), Cõi người rung chuông tận thế, Bốn lối vào nhà cười (Hồ Anh Thái), Thơ Trần Dần… Ngoài ra, NXB Đà Nẵng cũng đã xuất bản nhiều đầu sách văn học cổ điển, văn học hiện đại phương Tây và các nước Nga, Mỹ, Ấn Độ, Mông Cổ, Trung Quốc… của các dịch giả uy tín như Thúy Toàn, Dương Tường, Việt Thương, Phạm Mạnh Hùng, Hoàng Ngọc Hiến, Đào Hùng…
Hầu hết tác phẩm sáng tác theo khuynh hướng mới mang tính thử nghiệm và những tác phẩm văn học dịch do NXB ấn hành đều được đông đảo bạn đọc nồng nhiệt đón nhận, được giới phê bình văn học quan tâm. Điều đáng ghi nhận là ấn phẩm của NXB Đà Nẵng không những có chất lượng về nội dung mà còn có hình thức trình bày đẹp, in ấn sang trọng. Nhiều tác phẩm do NXB xuất bản được Giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam, Giải thưởng Văn học Mê Kông, Giải thưởng Hội đồng Lý luận Trung ương, Hội Liên hiệp Các hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, giải sách đẹp của Hội Nhà xuất bản Việt Nam…
Ngoảnh nhìn lại chặng đường đã qua, NXB Đà Nẵng đã có bước phát triển vững mạnh về mọi mặt. Nhà thơ Nguyễn Kim Huy – Phó Giám đốc kiêm Tổng Biên tập NXB Đà Nẵng, bảo với tôi: “Nhờ có sự đồng hành gắn bó của cấp các ngành Trung ương, địa phương, các thế hệ lãnh đạo và cán bộ, công nhân viên, các cộng tác viên thân thiết, các nhà sách ở mọi miền đất nước cũng như sự tin yêu của bạn đọc trong và ngoài nước nên NXB mới có được những thành quả như hôm nay. Hy vọng sự đồng hành ấy sẽ ngày càng vững bền hơn, để NXB tiếp tục phát triển, tiếp tục đạt được những thành tựu to lớn hơn, giá trị và có ý nghĩa hơn nữa trên hành trình xuất bản sách trong tương lai…”.
LÂM BÌNH THÁI