Nếu nhìn về nền xuất bản Hàn Quốc hay xa hơn là Nhật Bản, thì Việt Nam có chậm hơn, mờ nhạt hơn trong lĩnh vực xuất bản. Nếu năm nay Hàn Quốc lần đầu tiên có giải Nobel Văn học thì Nhật Bản đã có 2 nhà văn đoạt giải Nobel Văn học: Yasunari Kawabata (1968) – ông là nhà văn Nhật Bản đầu tiên được trao giải Nobel Văn học. Tác phẩm của ông nổi bật với sự tinh tế trong phong cách viết và mô tả cảnh quan thiên nhiên, văn hóa truyền thống Nhật Bản. Kenzaburo Oe (1994) – tác phẩm của ông thường đề cập đến các vấn đề chính trị, xã hội, và nhân quyền. Ông nổi tiếng với lối viết mang tính triết học, đầy sức mạnh và lòng trắc ẩn.

Và mới đây nhất Zazuo Ishiguro (2017), nhà văn quốc tịch Anh, sinh ra tại Nhật Bản, tác phẩm của ông thường khám phá những ký ức, sự quên lãng, và những lựa chọn trong quá khứ của con người. Như thế để thấy chúng ta chậm hơn, mờ nhạt hơn trong văn học, hay xa hơn là tri thức của dân tộc. Và tôi muốn chia sẻ những suy nghĩ của tôi về những điểm yếu này và nguyên nhân của nó.

Nguyên nhân thứ 1: Tri thức tích lũy chậm do sự lan tỏa chữ viết muộn

Đầu thế kỷ 20, người Việt Nam mới bắt đầu tiếp cận chữ Quốc ngữ, tức là một hệ thống chữ viết phổ cập cho đại chúng. Trước đó, chữ Hán và chữ Nôm là những hệ thống chữ viết phổ biến nhưng khó tiếp cận, chỉ dành cho tầng lớp trí thức nhỏ bé trong xã hội. Việc có chữ viết chính thức phổ biến muộn đã làm chậm quá trình tích lũy tri thức của người Việt Nam. Trong khi đó, Hàn Quốc đã phát minh ra chữ Hangeul từ thế kỷ 15, dưới thời vua Sejong mang lại lợi ích to lớn trong việc truyền bá và phổ cập tri thức cho toàn bộ dân tộc. Điều này giúp Hàn Quốc sớm hình thành văn hóa đọc và nền xuất bản mạnh mẽ.

Vào thế kỷ 15, vua Sejong Đại Đế (1418-1450) của triều đại Joseon đã chỉ đạo việc tạo ra một hệ thống chữ viết mới gọi là Hangul. Hangul ra đời vào năm 1443 và được công bố chính thức vào năm 1446. Đây là một hệ thống chữ viết đơn giản và dễ học hơn nhiều so với Hanja, được thiết kế để giúp dân thường có thể học viết và đọc một cách dễ dàng. Với Nhật Bản, chữ viết riêng (dù vẫn dựa trên chữ Hán) được phát minh từ thế kỷ thứ 8 và phát triển dần theo thời gian.

Tích lũy tri thức bị giới hạn bởi chữ viết. Theo tôi, hệ thống chữ viết của Hàn Quốc và Nhật Bản đã có từ rất sớm đã tạo điều kiện cho tri thức phát triển, văn hóa phát triển, và sự tích tụ qua thời gian của nền văn học. Còn ở Việt Nam, chúng ta đi chậm hơn vì sự phổ biến chữ viết khá trễ. Dù chữ quốc ngữ do các linh mục dòng Tên sáng tạo từ thế kỷ 17 nhưng thực sự mãi đến đầu thế kỷ 20 mới được phổ cập trong xã hội chính thức.

Hệ thống chữ Hán cổ và chữ Nôm ở Việt Nam không thể mang lại sự thuận tiện và đại chúng hóa như chữ Quốc ngữ hoặc chữ Hangeul của Hàn Quốc. Dù cả hai quốc gia đều sử dụng chữ Hán cho các văn bản quan trọng, Hàn Quốc nhanh chóng chuyển đổi sang sử dụng chữ Hangeul cho cuộc sống thường nhật. Sự dễ dàng trong việc sử dụng chữ viết mẹ đẻ đã giúp người Hàn Quốc tiếp cận tri thức và tích lũy kinh nghiệm nhanh hơn. Điều này dẫn đến sự phát triển vượt bậc trong văn học và xuất bản, tạo nền tảng cho các tác phẩm xuất sắc, cho sự tư duy của con người và tiếp nhận tri thức, văn hóa của thế giới.

Không những quá trình tích lũy tri thức của người Việt Nam chậm do chữ Quốc ngữ được phổ biến chậm mà các yếu tố khác như các cuộc chiến tranh liên miên, sự can thiệp sâu của ngoại xâm, làm cho chúng ta chưa có điều kiện phát triển một nền xuất bản mạnh.

Nguyên nhân thứ hai: Sự dễ dãi, thiếu kỷ luật, dễ hài lòng, thiếu khát vọng lớn trong văn hóa Việt Nam

Một yếu tố quan trọng khác dẫn đến sự khác biệt giữa nền xuất bản Việt Nam và Hàn Quốc (hay Nhật Bản) chính là đặc điểm tính cách và sự kỷ luật của con người. Điều này phần lớn bắt nguồn từ yếu tố địa chính trị và điều kiện tự nhiên mà mỗi quốc gia phải đối mặt.

Kỷ luật và sự nghiêm khắc của người Hàn Quốc và Triều Tiên: Khi quan sát Hàn Quốc, nhất là qua những lần đến thăm trực tiếp, điều đầu tiên gây ấn tượng mạnh là tính kỷ luật trong lối sống của người dân nơi đây. Điều này không chỉ thể hiện ở Hàn Quốc mà còn phổ biến ở Triều Tiên, do họ đều chịu tác động lớn từ khí hậu khắc nghiệt và môi trường sống khắt khe.

Ở những vùng lạnh giá như vậy, mọi người phải sống quần tụ với nhau, tạo ra sự gắn kết cộng đồng chặt chẽ và tuân thủ những quy định nghiêm ngặt để tồn tại. Mùa đông khắc nghiệt buộc họ phải nỗ lực xây dựng các kế hoạch cụ thể, từ việc tích trữ thực phẩm, quản lý tài nguyên nước cho đến việc tuân thủ giờ giấc và tổ chức xã hội.

Đây là nền tảng để hình thành một lối sống có kỷ luật, bền vững và phát triển mọi thứ chuyên nghiệp, nghiêm túc. Tại Nhật Bản cũng tương tự, tôi thấy sự lao động rất nghiêm túc, sự đúng giờ và tính kỷ luật của người Nhật đến mức đáng sợ hãi.

I. Sách Chính trị, Kinh tế

Câu chuyện triết học

Tác giả: Will Durant. Người dịch: Hoàng Đức Long. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.

Câu chuyện triết học của Will Durant là tác phẩm kinh điển giới thiệu về những triết gia vĩ đại và hệ tư tưởng mà họ đề xướng. Cuốn sách không chỉ trình bày các khái niệm triết học phức tạp mà còn làm sáng tỏ sự ảnh hưởng của những triết thuyết này đến xã hội, văn hóa và con người qua từng thời kỳ.

Chính bắc

Tác giả: Bill George. Người dịch: Võ Kiều Linh. Nhà xuất bản: Tổng hợp TP.HCM. Đơn vị liên kết: Viện Quản lý PACE.

Cuốn sách giúp khám phá con đường trở thành nhà lãnh đạo thực sự bằng cách phát triển tính chân thật và giá trị cá nhân. Tác giả Bill George đưa ra những bài học từ kinh nghiệm cá nhân cũng như câu chuyện của các nhà lãnh đạo nổi tiếng toàn cầu.

Khởi nghiệp tinh gọn

Tác giả: Eric Ries. Người dịch: Nguyễn Dương Hiếu, Trịnh Hoàng Kim Phượng, Đặng Nguyễn Hiếu Trung. Nhà xuất bản: Tổng hợp TP.HCM. Đơn vị liên kết: Viện Quản lý PACE.

Cuốn sách mang tính cách mạng về phương pháp xây dựng và phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp trong môi trường kinh doanh đầy biến động. Tác giả tập trung vào việc thử nghiệm, học hỏi từ sai lầm và tối ưu hóa quy trình phát triển sản phẩm.

Kinh tế học thời khó nhọc

Tác giả: Abhijit V. Banerjee, Esther Duflo. Người dịch: Nguyễn Thị Kim Ngọc. Nhà xuất bản: Trẻ.

Kinh tế học thời khó nhọc mang đến cái nhìn sâu sắc về các vấn đề kinh tế toàn cầu, đặc biệt là cách giải quyết nghèo đói và bất bình đẳng. Cuốn sách tập trung vào phân tích các chính sách kinh tế và xã hội thông qua nghiên cứu thực nghiệm, dựa trên dữ liệu thực tế từ nhiều quốc gia.

Lịch sử triết học phương Tây (3 cuốn)

Tác giả: Bertrand Russell. Người dịch: Hồ Hồng Đăng. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.

Bộ sách chia thành 3 phần: triết học cổ đại, triết học trung cổ và triết học hiện đại. Mỗi phần khai thác sâu về những nhà tư tưởng tiêu biểu như Socrates, Augustine, Descartes, Kant và Nietzsche. Với văn phong sắc sảo và châm biếm, tác giả biến các khái niệm triết học trở nên thú vị hơn với người đọc.

Mô hình xây dựng chiến lược và kế hoạch kinh doanh cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

Tác giả: TS. Đào Xuân Khương. Nhà xuất bản: Công Thương. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Thái Hà.

Cuốn sách tập trung lập kế hoạch kinh doanh toàn diện, từ phân tích thị trường, xác định đối tượng khách hàng đến tối ưu hóa nguồn lực nội tại và phát triển sản phẩm. Với lối viết dễ hiểu và minh họa thực tế, tác giả không chỉ giúp người đọc nắm bắt các khái niệm quan trọng mà còn chỉ ra các bước thực tiễn để triển khai chiến lược thành công.

Nghệ thuật tư duy chiến lược

Tác giả: Avinash K. Dixit, Barry J. Nalebuff. Người dịch: Kim Phúc. Nhà xuất bản: Lao động. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Alpha.

Cuốn sách giúp người đọc hiểu rõ hơn cách ra quyết định trong các tình huống có sự tương tác với người khác, từ cạnh tranh kinh doanh đến đàm phán và thậm chí cả các quyết định cá nhân hàng ngày. Thông qua nhiều ví dụ minh họa cụ thể, tác giả chỉ ra rằng tư duy chiến lược không chỉ là dự đoán hành động của đối thủ.

Pháp luật quốc tế về sáng chế, giấy phép bắt buộc và quyền tiếp cận thuốc ở một số quốc gia trên thế giới – Kinh nghiệm cho Việt Nam

Tác giả: TS. Lê Vũ Vân Anh. Nhà xuất bản: Tư pháp.

Sách là công trình nghiên cứu sâu sắc về các khía cạnh pháp lý liên quan đến sáng chế và quyền tiếp cận thuốc. Tác giả so sánh các chính sách của nhiều quốc gia trên thế giới, từ đó rút ra những kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam trong việc đảm bảo người dân tiếp cận thuốc một cách công bằng và hiệu quả.

Sứ đoàn Iwakura

Tác giả: Ian Nish (biên soạn). Người dịch: Nguyễn Hoàng Mai, Nguyên Tâm. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty TNHH MTV Sách Phương Nam.

Cuốn sách cung cấp cái nhìn chi tiết về mục đích và hành trình của sứ đoàn ngoại giao do chính khách Iwakura Tomomi dẫn đầu năm 1871, đã thực hiện hành trình kéo dài gần hai năm qua các quốc gia phương Tây nhằm học hỏi về chính trị, kinh tế, văn hóa và công nghệ.

Sự trả thù của địa lý

Tác giả: Robert D.Kaplan. Người dịch: GS.TS Địa lý Đào Đình Bắc. Nhà xuất bản: Hội Nhà văn. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Omega Việt Nam.

Tác phẩm phân tích mối quan hệ giữa địa lý và chính trị, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Nhà khoa học Robert D. Kaplan chỉ ra rằng các yếu tố tự nhiên như núi non, sông ngòi và khí hậu không chỉ ảnh hưởng đến cách thức sống mà cả cách thức mà các quốc gia tương tác với nhau.

Thành phố sâu hơn

Tác giả: Joe Ravetz. Người biên dịch: Nguyễn Cường. Hiệu đính: Phạm Khánh Toàn. Nhà xuất bản: Xây dựng.

Tác giả mang đến cái nhìn sâu sắc về cách các thành phố hiện đại đang đối mặt với những thách thức phức tạp như biến đổi khí hậu, tăng trưởng dân số và sự phân hóa xã hội. Việc phát triển đô thị không chỉ đơn thuần là xây dựng cơ sở hạ tầng mà cần đến một cách tiếp cận toàn diện.

Võ Văn Kiệt – Trí tuệ và sáng tạo (3 tập)

Tác giả: Hoàng Lại Giang. Nhà xuất bản: Chính trị Quốc gia Sự thật.

Tác phẩm khắc họa chân dung một nhà chính trị tài ba, thể hiện triết lý lãnh đạo, tư duy sáng tạo và tầm nhìn chiến lược của ông trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế và xã hội. Qua các tập sách, tác giả cung cấp cái nhìn toàn diện về những đóng góp của cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong việc xây dựng nền tảng cho kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

II. Sách Khoa học xã hội và Nhân văn

Báo Tổ quốc và Diễn đàn trí thức (1954-1988)

Tác giả: Bùi Xuân Vinh. Nhà xuất bản: Tri thức.

Cuốn sách dựa trên 410 số báo Tổ Quốc xuất bản suốt 34 năm (từ 12/1954 đến 10/1988) với khoảng 20.920 trang in.

Qua các chương sách, tác giả Bùi Xuân Vinh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo ra một diễn đàn trí thức, nơi các nhà khoa học, chuyên gia có thể trao đổi ý tưởng, nghiên cứu và đề xuất giải pháp cho các vấn đề xã hội.

Các đế chế ngôn từ

Tác giả: Nicholas Ostler. Người dịch: Phạm Văn Lam, Nguyễn Thị Thanh Hương, Nguyễn Bích Diệp. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Omega Việt Nam.

Cuốn sách là công trình sâu sắc và toàn diện về lịch sử các ngôn ngữ và ảnh hưởng của chúng đối với văn hóa và xã hội nhân loại. Cụ thể, tác giả nghiên cứu các ngôn ngữ và vai trò của chúng trong quá trình giao thoa văn hóa.

Gia Định – Sài Gòn – Thành phố Hồ Chí Minh (2 tập)

Tác giả: Nguyễn Đình Tư. Nhà xuất bản: Tổng hợp TP.HCM.

Cuốn sách là tác phẩm nghiên cứu về lịch sử hình thành và phát triển của một trong những thành phố lớn nhất Việt Nam. Tác giả khắc họa chân dung của vùng đất này từ những ngày đầu người Việt đặt chân tới đến thời kỳ đô hộ của Pháp và sự phát triển vượt bậc trong giai đoạn đổi mới.

Hành trình thám hiểm Đông Dương

Tác giả: Francis Garnier. Dịch và chú giải: Nguyễn Minh. Nhà xuất bản: Đại học Sư phạm. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Đông A.

Tác phẩm ghi lại những cuộc phiêu lưu và khám phá của tác giả tại khu vực Đông Dương vào giữa thế kỷ 19. Qua ngòi bút của mình, nhà thám hiểm Francis Garnier mô tả chi tiết các cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, các tập tục văn hóa đa dạng và con người nơi đây, tạo nên một bức tranh sinh động về Đông Dương.

Nghệ thuật An Nam

Tác giả: Louis Bezacier. Dịch và chú giải: Trang Thanh Hiền, Mai Yên Thi. Nhà xuất bản: Mỹ thuật. Đơn vị liên kết: Công ty CP Đầu tư Phát triển Trường Phương.

Tác phẩm phân tích những đặc điểm nổi bật của nghệ thuật truyền thống Việt Nam và phản ánh sâu sắc tâm hồn và bản sắc văn hóa của người dân Việt Nam. Qua đó, tác giả làm nổi bật sự đa dạng và phong phú của nền văn hóa An Nam.

Sư phạm khai phóng

Tác giả: Giản Tư Trung. Nhà xuất bản: Tri thức. Đơn vị liên kết: Viện Giáo dục IRED.

Cuốn sách vừa chia sẻ mô hình giáo dục của tác giả, vừa tổng hợp những phương pháp sư phạm từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, từ thế giới đến Việt Nam, từ triết lý đến chính sách, từ nguyên lý đến phương pháp. Từ đó, mỗi người có thể tự hình thành nên một phương pháp sư phạm hiệu quả hơn và nhân văn hơn cho riêng mình trong mọi bối cảnh giáo dục.

Sự suy tàn và sụp đổ của đế chế La Mã (03 cuốn)

Tác giả: Edward Gibbon. Người dịch: Thanh Khê. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Omega Việt Nam.

Bộ sách kể câu chuyện về số phận của một trong những nền văn minh vĩ đại nhất thế giới, từ những thành tựu triết học, văn chương, tôn giáo, ngôn ngữ cho đến pháp luật, và dân tộc chí. Tác giả cũng đề cập tới các sự kiện dẫn đến sự sụp đổ thảm khốc của La Mã bất chấp mọi thành tựu quân sự và văn minh nơi đây.

Sử Việt nhìn từ tài liệu nguồn

Tác giả: Trần Kinh Hòa (Chen Ching Ho). Tuyển dịch và biên soạn: Nguyễn Mạnh Sơn. Nhà xuất bản: Đà Nẵng.

Bằng việc sử dụng các tài liệu văn bản cổ, tư liệu lịch sử và các nguồn tư liệu khác, tác giả Trần Kinh Hòa đã xây dựng một bức tranh rõ nét về các sự kiện, nhân vật và giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Sự phân tích kỹ lưỡng và đa chiều của tác giả giúp người đọc hiểu rõ hơn về bối cảnh xã hội, văn hóa và chính trị của từng thời kỳ.

Tìm dấu Vinh xưa

Tác giả: Phạm Xuân Cần. Nhà xuất bản: Nghệ An.

Tác phẩm nghiên cứu lịch sử và văn hóa độc đáo, khám phá những biến chuyển của thành phố Vinh trong thời kỳ thuộc địa Pháp. Nhà nghiên cứu Phạm Xuân Cần đã khắc họa một bức tranh sinh động về diện mạo đô thị, từ kiến trúc, đường phố đến các hoạt động văn hóa, xã hội của người dân Vinh trong bối cảnh lịch sử đặc biệt này.

III. Sách Khoa học Tự nhiên và Công nghệ

Apatit tự nhiên và tổng hợp ứng dụng trong xử lý môi trường

Tác giả: Đinh Thị Mai Thanh (chủ biên), Nguyễn Thu Phương, Nguyễn Thị Thơm, Phạm Thị Năm, Nguyễn Hồng Nam, Nguyễn Trung Dũng, Mai Hương, Nguyễn Thị Huệ. Nhà xuất bản: Khoa học tự nhiên và Công nghệ.

Các tác giả đã trình bày về cấu trúc, tính chất hóa lý của apatit tự nhiên, cùng với các phương pháp tổng hợp để làm ra apatit nhân tạo, nhằm ứng dụng trong các quy trình xử lý ô nhiễm nước, không khí.

Bộ xương người nói với chúng ta điều gì?

Tác giả: PGS.TS Nguyễn Lân Cường. Nhà xuất bản: Khoa học xã hội.

Cuốn sách là tác phẩm nổi bật trong lĩnh vực cổ nhân học, mang đến những hiểu biết sâu sắc về bộ xương con người và ý nghĩa của chúng trong việc nghiên cứu lịch sử phát triển của loài người. Tác giả trình bày tri thức khoa học với những câu chuyện giúp độc giả hiểu về các đặc điểm, sự biến đổi của bộ xương qua các thời kỳ.

Cẩm nang chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa

Tác giả: PGS.TS.BS Đào Xuân Cơ (chủ biên). Nhà xuất bản: Y học.

Cuốn sách bao gồm 286 hướng dẫn chẩn đoán và điều trị các bệnh thường gặp trên nhiều lĩnh vực nội khoa. Tác phẩm cập nhật nhiều kiến thức mới, với kinh nghiệm quý báu trong công tác điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai sẽ rất hữu ích cho các thầy thuốc lâm sàng dùng để tham khảo trong thực hành hàng ngày.

Dược thư quốc gia Việt Nam (2 tập)

Tác giả: Tập thể tác giả Hội đồng Dược thư Quốc gia Việt Nam và Trung tâm Dược điển – Dược thư Việt Nam, Bộ Y tế. Nhà xuất bản: Khoa học và kỹ thuật.

Tác phẩm được biên soạn bởi các chuyên gia hàng đầu nhằm cung cấp nguồn tài liệu tham khảo cho các bác sĩ, dược sĩ và những người làm trong ngành y tế. Cuốn sách mô tả chi tiết về công thức bào chế và cách sử dụng, phân tích tác dụng, chỉ định và tác dụng phụ của từng loại thuốc.

Đa dạng khu hệ chim Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen

Tác giả: Nguyễn Trần Vỹ (Chủ biên), Nguyễn Thanh Lâm, Nguyễn Thị Minh Châu, Nguyễn Văn Tân, Nguyễn Văn Tú, Nguyễn Thị Phương Thảo, Hoàng Nghĩa Sơn. Nhà xuất bản: Nông nghiệp.

Tác phẩm cung cấp cái nhìn tổng quát về sự đa dạng loài chim, môi trường sống và hành vi của chúng trong khu vực Láng Sen. Qua những phân tích tỉ mỉ, cuốn sách không chỉ liệt kê và mô tả các loài chim đang sinh sống mà còn chỉ ra vai trò của chúng trong hệ sinh thái cũng như tác động của môi trường đến sự phát triển và bảo tồn loài.

Định hình mạng 6G trong tương lai

Tác giả: Emmanuel Bertin, Noel Crespi, Thomas Magedanz. Người dịch: Lê Tiến Hưng. Nhà xuất bản: Thông tin và Truyền thông.

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, cuốn sách tập trung vào việc phân tích các yêu cầu và thách thức cần thiết để thiết kế và triển khai mạng 6G, bao gồm tốc độ truyền dữ liệu siêu cao, độ trễ thấp và khả năng kết nối đồng thời hàng triệu thiết bị.

Kỹ thuật vẽ sơn dầu

Tác giả: Nguyễn Đình Đăng. Nhà xuất bản: Dân trí. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Đông A.

Cuốn sách tập hợp 40 chuyên khảo của họa sĩ Nguyễn Đình Đăng về kỹ thuật vẽ sơn dầu. Nội dung tác phẩm xoay quanh lịch sử sơn dầu từ khởi nguyên đến đương đại; chi tiết về từng loại vật liệu được dùng trong sơn dầu và tính chất của chúng; những quy tắc an toàn và bảo quản; phương pháp vẽ của nhiều trường phái và danh họa cổ điển…

Ngân hàng tốt nhất thế giới

Tác giả: Robin Speculand. Người dịch: Quang Minh, Pháp Trịnh. Nhà xuất bản: Thông tin và Truyền thông.

Tác phẩm kể về câu chuyện chuyển đổi số thần kỳ của ngân hàng DBS, được Harvard chọn lựa là top 10 chuyển đổi số thành công của thập kỷ vừa qua.

Ovate Pontic

Tác giả: Lại Thanh Minh (Chủ biên), Lê Văn Điềm, Nguyễn Thị Thùy Dương, Nguyễn Vạn Hội. Nhà xuất bản: Đại học Huế. Đơn vị liên kết: Lại Thanh Minh, Nha khoa Mekong.

Sobotta Atlas giải phẫu người

Tác giả: Sobotta.R.Putz. Hiệu đính: R.Pabst. Người dịch: Ban biên dịch thuộc Bộ môn Giải phẫu học, Khoa Y, Đại học Y Dược TP.HCM. Nhà xuất bản: Dân trí. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Đông A.

Cuốn sách trình bày đầy đủ các nội dung giải phẫu đại thể với hơn gần 2.000 hình ảnh chi tiết và chất lượng. Tác phẩm được xây dựng trên nền tảng tác phẩm của cố GS Johannes Sobotta.

Sự tiến hóa của tri thức

Tác giả: Jurgen Renn. Người dịch: Trần Trọng Hải Minh. Giới thiệu và hiệu đính: Nguyễn Xuân Xanh. Nhà xuất bản: Đà Nẵng. Đơn vị liên kết: Công ty TNHH Phan Lệ và Friends.

Bằng cách phân tích sự liên kết giữa tri thức, văn hóa và công nghệ, tác giả chỉ ra rằng tri thức không phải là một tiến trình đơn lẻ mà là một hệ thống phức hợp, liên tục phát triển thông qua sự tương tác giữa các cá nhân và xã hội.

Trạm y tế xã

Tác giả: GS.TS Đào Văn Dũng (chủ biên). Nhà xuất bản: Y học. Đơn vị liên kết: Công ty CP Bệnh viên đa khoa Năm Anh.

Cuốn sách đã chỉ ra vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức và các nguồn lực của trạm y tế xã cho đến công tác quản lý chuyên môn và quản lý nhà nước đối với trạm y tế xã. Đặc biệt, tác giả đã chỉ ra vai trò của hệ thống y tế địa phương trong bối cảnh dịch bệnh bùng nổ.

Từ điển yêu thích bầu trời và các vì sao

Tác giả: Trịnh Xuân Thuận. Người dịch: Phạm Văn Thiều, Ngô Vũ. Nhà xuất bản: Tri thức.

Đây là cẩm nang tuyệt vời dành cho những người đam mê thiên văn học và yêu thích việc khám phá vũ trụ. Với nội dung phong phú và dễ hiểu, cuốn sách mang đến những kiến thức cơ bản về các chòm sao, hành tinh, thiên hà và các hiện tượng thiên văn kỳ thú. Tác phẩm lồng ghép những câu chuyện thú vị về con người xoay quanh các vì sao.

Vật liệu nano silica

Tác giả: Nguyễn Đại Hải. Nhà xuất bản: Khoa học tự nhiên và Công nghệ.

Tác phẩm cung cấp cái nhìn toàn diện về quá trình tổng hợp, cấu trúc và đặc tính của nano silica, một vật liệu có kích thước siêu nhỏ với khả năng ứng dụng vượt trội trong các lĩnh vực như dược phẩm, y học và công nghệ sinh học.

IV. Sách Văn hóa, Văn học và Nghệ thuật

Bác Hana

Tác giả: Alena Mornstajnová. Người dịch: Bình Slavická. Nhà xuất bản: Phụ nữ Việt Nam.

Bác Hana gồm hai khoảng thời gian: Phần đầu mô tả ảnh hưởng của dịch thương hàn đến cuộc sống nhiều người dân thành phố vào thập niên 1950, tập trung vào Mira mồi côi ở tuổi lên 9 và người thân duy nhất là bác Hana – một phụ nữ lập dị và yếu ớt. Phần hai quay ngược thời gian, kể về thời kỳ Holocaust khủng khiếp trong Thế chiến II khi người Do Thái bị đàn áp và đày đến các trại tập trung qua câu chuyện của Hana và người em gái tên Rosa.

Giáo dục Châu Âu

Tác giả: Romain Gary. Người dịch: Cao Việt Dũng. Nhà xuất bản: Hội Nhà văn. Đơn vị liên kết: Công ty CP xuất bản Khác.

Tiểu thuyết lấy bối cảnh Thế chiến II tại Ba Lan dưới sự chiếm đóng của Đức Quốc Xã. Tác phẩm phản ánh những trải nghiệm của Gary trong chiến tranh, gửi gắm những quan niệm nhân văn sâu sắc của ông. Câu chuyện xoay quanh một cậu bé người Ba Lan tên Janek, sau khi chứng kiến những hành động tàn bạo của quân Đức, buộc phải trưởng thành trước tuổi khi gia nhập một nhóm du kích chiến đấu chống lại lực lượng Đức Quốc Xã.

Khoái khẩu và khát vọng

Tác giả: Erica J. Peters. Người dịch: Trịnh Ngọc Minh. Hiệu đính: Nguyễn Văn Sướng. Nhà xuất bản: Tổng hợp TP.HCM.

Khoái khẩu và khát vọng – Hay là câu chuyện đồ ăn thức uống trong trường thiên thế kỷ 19 ở Việt Nam khám phá cách người Việt đã dùng đồ ăn và rượu để thiết lập quyền lực và vị thế xã hội trong trường thiên thế kỷ 19 đến thập niên 1920. Phần lớn sách kể về những con người bình thường (dân làng, phụ nữ chạy chợ, người vùng cao, người lính, thợ thủ công, bên cạnh đó có cả quan lại, doanh chủ, người của đông quyền trọng khác), chỉ ra cách họ đã viện đến các thực hành liên quan đến thực phẩm hòng cải thiện chỗ đứng của mình trong xã hội.

Lịch sử Hội sách Frankfurt

Tác giả: Peter Weidhaas. Người dịch: An Khánh. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Omega Việt Nam.

Cuốn sách đầu tiên được xuất bản tại Việt Nam viết về lịch sử hội sách Frankfurt – Hội chợ sách quốc tế quy mô lớn nhất thế giới. Thông qua cuốn sách, độc giả không những được tìm hiểu về lịch sử 600 năm thăng trầm của hội sách Frankfurt mà còn là lịch sử châu Âu và sự phát triển văn minh xã hội từ thế kỷ 15 đến thời kỳ hiện đại.

Nghệ thuật Champa (Trung kỳ xưa) và quá trình diễn tiến

Tác giả: Philippe Stern. Người dịch: Ban biên dịch Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Hiệu chỉnh: Nguyễn Thị Thúy Hà, Hoàng Ngọc Chính. Nhà xuất bản: Văn hóa dân tộc.

Cuốn sách gồm hai phần: Phần thứ nhất là lời giới thiệu của Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia và Trưởng đại diện Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp tại Hà Nội; cùng đôi điều suy nghĩ về bản dịch cuốn sách của TS Ngô Thế Phong. Phần thứ hai là toàn văn bản dịch sang tiếng Việt nguyên tác L’Art du Champa (ancien Annam) et son évolution năm 1942 của Philippe Stern, bao gồm 64 bản ảnh.

Nguyễn Đình Chiểu toàn tập (2 tập)

Tác giả: Cao Tự Thanh, Đoàn Lê Giang, Nguyễn Thị Dương (chỉnh lý, chú thích và giới thiệu). Nhà xuất bản: Đại học Sư phạm.

Công trình đem lại một cái nhìn tổng quan về văn nghiệp, đóng góp và vị trí quan trọng của Nguyễn Đình Chiểu trong văn hoá – văn học Việt Nam.

Nhóm tác giả tiến hành chỉnh lý khi cần thiết và ghi chú cụ thể, bổ sung chú thích rõ ràng và hợp lý,… nhằm cung cấp cho độc giả cái nhìn bao quát.

Người thầy

Tác giả: Nguyễn Chí Vịnh. Nhà xuất bản: Quân đội nhân dân.

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh kể về cuộc đời và con người thiếu tướng Đặng Trần Đức, cũng là người thầy của ông trong ngành tình báo. 500 trang sách khổ lớn bố cục thành 7 chương theo phong cách hiện đại, là truyện nhưng phi hư cấu, vừa giống thể tài hồi ức nhưng cũng mang phong cách tiểu thuyết chương hồi.

Nữ nghệ sĩ tạo hình Việt Nam hiện đại

Tác giả: Nhóm biên tập Nhà xuất bản Mỹ thuật. Nhà xuất bản: Mỹ thuật.

290 trang sách song ngữ Việt – Anh giới thiệu tiểu sử và tác phẩm của 250 tác giả, thể hiện giá trị nghệ thuật nổi bật, đa dạng phong cách, bút pháp mới, ý tưởng rõ rệt về nhân sinh quan, đặc biệt là mang tính thời đại và đa chiều. Qua đây, sách lược khảo tiến trình tham gia hoạt động mỹ thuật của phụ nữ trong thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21 ở nước ta.

Tại sao ta yêu?

Tác giả: Hiền Trang. Nhà xuất bản: Đà Nẵng. Đơn vị liên kết: Công ty TNHH Phan Lệ và Friends.

Cuốn sách tập hợp 16 bài viết của tác giả Hiền Trang về những nhân vật nổi tiếng trong các lĩnh vực: văn chương, hội họa, âm nhạc, điện ảnh… mà Hiền Trang yêu mến. Bằng tình cảm thuần khiết cùng lượng kiến thức phong phú, tác giả đưa bạn đọc du ngoạn cùng cô trên hành trình về với thế giới của riêng cô – thế giới của tình yêu và cái đẹp.

Thời thanh xuân của tân nhạc ái quốc

Tác giả: Nguyễn Trương Quý. Nhà xuất bản: Trẻ.

Thông qua sự hình thành của những bài hát ái quốc trong giai đoạn lịch sử đầy ắp các sự kiện lớn, du khảo Thời thanh xuân của tân nhạc ái quốc khắc họa một Hà Nội “tinh hoa” là mảnh đất màu mỡ cho sự sáng tạo của một tổ chức đã vượt ra khỏi khuôn khổ một hội đoàn trí thức – Ban âm nhạc Tổng hội Sinh viên Đại học Đông Dương – với hạt nhân trung tâm là Lưu Hữu Phước cùng nhóm Hoàng Mai Lưu, một Hà Nội lầm than nơi những lời ca gai góc bi tráng của Văn Cao khởi lên cho một đoàn quân Việt Nam đi trong tưởng tượng, để rồi trở thành dự báo cho cuộc đấu tranh vũ trang chi phối lịch sử mà số phận đất nước đã nếm trải.

Tổng tập Nhà văn quân đội (5 tập)

Tập thể tác giả Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Nhà xuất bản: Văn học. Đơn vị liên kết: Tạp chí Văn nghệ Quân đội.

Tổng tập Nhà văn quân đội – Kỷ yếu – Tác phẩm (5 tập) là bộ sách đồ sộ khoảng 3.000 trang in với 5 tập bao gồm kỉ yếu và tác phẩm của 366 nhà văn, nhà thơ, nhà lí luận phê bình, dịch giả tiêu biểu trong đội ngũ nhà văn chiến sĩ của cả nước các thế hệ.

Tuồng hát cải lương khảo và luận

Tác giả: Nguyễn Phúc An. Nhà xuất bản: Tổng hợp TP.HCM.

Hai thập niên 1955 – 1975 được coi là thời hoàng kim của bộ môn cải lương tại miền Nam nhưng ta chỉ có một số rất ít bổn tuồng đã được in còn rải rác trong tay các nhà sưu tầm hoặc một vài bổn trong thư viện. Song bù lại, ta may mắn còn lại khá nhiều băng, dĩa đã được thu trong thời kỳ này để cho những ai quan tâm đến tuồng tích có thể ghi chép lại. Nguyễn Phúc An đã sưu tầm được 173 bổn tuồng và bài ca để giới thiệu trong cuốn sách này.

Sinh năm 1972 – Khát vọng sống của kẻ đi ngược chiều

Tác giả: Nguyễn Cảnh Bình. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa Truyền thông Sống.

Tự truyện của Nguyễn Cảnh Bình kể về toàn bộ quá trình học tập, trưởng thành và phát triển, những thành công, thất bại trên đường đời, những mong muốn và kế hoạch tiếp theo của ông cho sự nghiệp và cuộc đời… Đặc biệt, ông nhấn mạnh giai đoạn có bước ngoặt, biến động lớn lao đối với ông: những năm 1986-1992, giai đoạn thay đổi tư duy 1996-1998, giai đoạn thành lập Alpha Books và quá trình làm sách, xuất bản, hoạt động xã hội từ 2004 đến nay.

V. Sách Thiếu nhi

Chuyện kể trước giờ đi ngủ (2 tập)

Tác giả: Gia Bảo. Nhà xuất bản: Kim Đồng.

Trong Nông trại Hoa Đậu Biếc, Chú mèo Lọ Nghẹ cùng chị chủ về nghỉ Hè ở nông tại Hoa Đậu Biếc. Tại đây, mèo soái ca kết thân với mèo Cá Rô, khám phá khung cảnh thôn quê tươi đẹp, tiếp tục lập nên các chiến công mới. Trong đó, có một chiến công rất đặc biệt.

Trong Soái ca Mèo Mái Ngói, khi chị chủ đi học xa, Lọ Nghẹ cô đơn quá bèn kết bạn với cô Cam lao công, được cô vuốt ve và trò chuyện. Lọ Nghẹ còn đi xa hơn nữa, làm quen với các bạn trong Hội Mèo Mái Ngói, những chú mèo hoang không nhà cửa, bữa đói bữa no. Lòng yêu thương, luôn sẵn lòng chia sẻ của Lọ Nghẹ đã làm nên một kì tích.

Đại bàng tái sinh

Tác giả: Phạm Thị Thanh Hà. Minh họa: Kim Duẩn. Nhà xuất bản: Hà Nội. Đơn vị liên kết: Công ty CP Sách Thái Hà.

Vì tin vào khả năng tái sinh của mình, Đại Bàng Trắng tự mãn, kiêu ngạo, coi thường tất thảy các loài khác, ngày ngày trêu đùa các con vật nhỏ, khiêu khích, tranh đua với các con vật khác như Báo Gấm, Cá Buồm… Đại Bàng Trắng rất yêu thích các cơn bão, thường trêu đùa cùng những cơn giông gió và sấm chớp. Nhưng rồi, Đại Bàng lại gặp nạn, bị thương ở chân và ở cánh, không thể bay được nữa. Sẻ Nâu và Rùa Núi đã dồn toàn lực đưa Đại Bàng vào một hang đá để chăm sóc. Hành trình rèn luyện đầy khó khăn gian khổ để quay lại bầu trời, Đại Bàng phải vật lộn với những đau đớn, vất vả khi tập luyện và ánh mắt chế nhạo, cười chê của các con vật khác.

Bay giữa mùa hoa

Tác giả: Chiều Xuân. Họa sĩ: Thanh Phan. Nhà xuất bản: Hà Nội. Đơn vị liên kết: Công ty CP Phát hành sách Lionbooks Việt Nam.

Cuốn sách tiếp theo của tủ sách Em yêu Việt Nam mình đưa độc giả khám phá 12 mùa hoa đặc trưng của Thủ đô tương ứng với 12 tháng trong năm qua lăng kính trẻ thơ. Chọn điểm nhìn từ trên cao xuống, với tạo hình nhân vật Ong và Én quen thuộc, Hà Nội hiện lên bắt đầu từ mùa xuân với tháng Giêng hoa đào, tháng Hai hoa ban, tháng Ba hoa bưởi… Cùng với đó, độc giả ngắm nhìn những con đường, những góc phố, những công trình biểu tượng của Hà Nội như: Hồ Hoàn Kiếm, Hoàng thành Thăng Long, hồ Tây, đường Phan Đình Phùng, góc khu tập thể cũ…

Factopia! 400 điều sửng sốt nơi Xứ Sự Thật

Tác giả: Kate Hale (viết lời), Andy Smith (minh họa). Người dịch: Hồng Trà. Nhà xuất bản: Thế giới. Đơn vị liên kết: Công ty CP Xuất bản và Dữ liệu ETS.

Mỗi sự thật trình bày dưới dạng một đoạn trích trên trang, có hình minh họa hoặc ảnh đi kèm. Thay vì nhóm lại theo chủ đề, các sự kiện được kết nối theo những cách khác thường hơn: độc giả được khuyến khích lần theo dấu vết giữa các sự kiện theo đúng nghĩa đen, điều này có thể dẫn từ sự thật về một ngọn núi ở Peru có tên là Núi Cầu vồng đến sự thật về cầu vồng thực tế; sau đó từ cầu vồng là hình tròn như thế nào đến sự thật về những thứ khác là hình tròn.

Gia tài cho con (3 tập)

Tác giả: Mẹ Mít (Lê Thị Phương Lan). Nhà xuất bản: Dân trí. Đơn vị liên kết: Tác giả.

3 cuốn sách là chuỗi 365 mẩu chuyện đời thường nhưng chất chứa tình yêu thương dành cho con trẻ. Bộ sách truyền tải lượng kiến thức lớn thông qua cách trò chuyện giữa các thành viên trong gia đình bằng các câu đố, trò chơi, nói chuyện hài hước, dí dỏm… ở các tình huống cụ thể, thiết thực, nhân văn… thậm chí là tranh luận một cách trí tuệ có chắt lọc .

Hành trình sáng tạo chữ Quốc ngữ

Lời: Phạm Thị Kiều Ly. Minh họa: Tạ Huy Long. Nhà xuất bản: Kim Đồng.

Tác phẩm tranh truyện bán hư cấu kể lại câu chuyện cuộc đời nhiều thăng trầm của giáo sĩ Đắc Lộ – Alexandre de Rhodes, một vị linh mục, người của Tòa thánh Vatican, đã tới Việt Nam từ thế kỉ 17 và có công rất lớn trong việc in cuốn từ điển đầu tiên của tiếng Việt (Từ điển Việt-Bồ-La) vào năm 1651.

Tuổi thần tiên (2 tập)

Tác giả: Mộc An. Nhà xuất bản: Kim Đồng.

Trong thế giới của khu vườn của Nếu một ngày chúng tớ biến mất, có những chuyện thú vị gì giữa cô Ốc Sên ăn chay với bác Bồ Đề, bác Cá, anh Dế Nghệ Sĩ…? Vợ chồng cô Ốc Sên bị bắt cóc, Sọc Vàng, Sọc Xanh và bạn bè đã tìm cách giải cứu ra sao? Cuối cùng, vì sao gia đình Ốc Sên phải vác ngôi nhà trên lưng và ra đi?

Tiếp tục mạch truyện Nếu một ngày chúng tớ biến mất, Nhạc sĩ đường phố mang tới khát vọng yêu thương, gần gũi thiên nhiên, âm nhạc và chữa lành…

Vương quốc Ngộ Nghĩnh

Tác giả: Nguyễn Thị Kim Hòa. Nhà xuất bản: Kim Đồng.

Vương quốc Ngộ Nghĩnh là xứ sở chỉ toàn trẻ con. Các cư dân trong vương quốc tha hồ khám phá, tự do làm những điều mình thích và làm cả những việc mình ghét, sợ… Không cần đến bà tiên hay ông bụt giúp đỡ, chẳng bị người lớn rầy la, các cô bé, cậu bé tự sáng tạo nên thế giới thần tiên vui vẻ của chính mình. Mỗi cá tính đều được yêu quý trong xứ sở này. Mỗi cậu bé, cô bé đều là nhân vật đặc biệt theo cách rất riêng.

Xứ sở Miên Man

Tác giả: Jun Phạm. Nhà xuất bản: Phụ nữ Việt Nam.

Đơn vị liên kết: Công ty TNHH Văn hóa và Truyền thông Skybooks Việt Nam.

Cuốn sách kể về cuộc sống bình dị của ông Thảo và bé Mì Gói – đứa con gái nhỏ được ông nhận nuôi tại Tiệm cắt tóc Tân Kỳ. Mỗi ngày trôi qua, ông Thảo luôn mệt mỏi vì cơm áo gạo tiền, bị cuốn vào cuộc chiến với một con quái vật mang tên Cuối Tháng. Còn Mì Gói lúc nào cũng có hàng tá câu hỏi hoang đường về các nàng tiên và những bức vẽ về vùng đất “Minamun” do cô bé tự tạo ra. Sau cuộc cãi vã với ông Thảo, bé Mì Gói bị bắt đến Xứ sở miên man kỳ ảo và cuộc hành trình đi giải cứu Mì Gói đầy điều bất ngờ của ông Thảo và chú Tò he chính thức bắt đầu.

VI. Sách được bạn đọc yêu thích

Chuyện con mèo dạy hải âu bay

Tác giả: Luis Sepúlveda. Người dịch: Phương Huyên. Nhà xuất bản: Hội Nhà văn. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.

Đây là câu chuyện cổ tích hiện đại về tình yêu thương, trách nhiệm và lòng dũng cảm. Cuốn sách kể về một chú mèo đen tên Zorba vô tình gặp phải một chú hải âu non khi mẹ của nó qua đời. Zorba đã hứa sẽ chăm sóc và dạy hải âu con biết bay, dù điều đó đi ngược lại bản năng tự nhiên của mèo.

Mùa hè không tên

Tác giả: Nguyễn Nhật Ánh. Nhà xuất bản: Trẻ.

Câu chuyện xoay quanh những tháng ngày hè của một nhóm trẻ em ở vùng quê, với những trò chơi dân gian và những trải nghiệm đầu đời đầy hồn nhiên. Qua từng trang sách, Nguyễn Nhật Ánh không chỉ vẽ nên bức tranh bình dị của một mùa hè, mà còn khắc họa tình bạn, sự gắn bó và những rung động đầu tiên của tuổi mới lớn.

Người thầy

Tương tự trong hạng mục IV. Sách Văn hóa, Văn học và Nghệ thuật.

Tuổi trẻ đáng giá bao nhiêu

Tác giả: Rosie Nguyễn. Nhà xuất bản: Hội Nhà văn. Đơn vị liên kết: Công ty CP Văn hóa và Truyền thông Nhã Nam.

Cuốn sách là những trang viết đầy cảm hứng dành cho những người trẻ đang tìm kiếm ý nghĩa và mục tiêu trong cuộc sống. Bằng lối viết chân thực, gần gũi, tác giả chia sẻ những trải nghiệm và bài học quý báu về việc theo đuổi đam mê, khai phá tiềm năng và không ngừng học hỏi để phát triển bản thân.

Gọi AI là “sóng thần công nghệ” vì nó hàm chứa đồng thời hai yếu tố: sự xuất hiện ào ạt, mạnh mẽ và sự đe dọa gây ra những tác động khôn lường. Mọi chuyện bắt đầu thay đổi nhanh chóng từ khi AI phổ biến. Cuối năm 2022, ChatGPT xuất hiện, trước hết khiến giới công nghệ thế giới bàng hoàng, sau đó lan rộng ra toàn cầu, trở thành tâm điểm của dư luận quốc tế vào đầu năm 2023.

Với tôi, AI là điều tuyệt vời: nó khiến rào cản công nghệ trong lĩnh vực biên tập có thể được xóa bỏ. Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh và năng lực ngôn ngữ, người biên tập đã có thể vận dụng công nghệ vào công việc một cách dễ dàng. Song, bên cạnh những điểm tích cực, AI liệu có gây ra những vấn đề nào cho công việc biên tập?

Tác động của AI đối với lĩnh vực biên tập

Cuối những năm 1990 đầu những năm 2000 ở Việt Nam thịnh hành các ấn phẩm với quy mô đồ sộ, trong đó gây tiếng vang và có sức ảnh hưởng lớn đến xã hội là thể loại Almanach, trong đó tiêu biểu là cuốn Almanach – Những nền văn minh thế giới. Để tổ chức biên soạn các ấn phẩm như vậy, bất kì tác giả, nhóm tác giả hay nhà xuất bản nào cũng đều phải dày công nhiều năm với khối lượng công việc đồ sộ: xây dựng chủ đề và đề cương, tập hợp tác giả và tư liệu,…

Những công việc trên giờ đây trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn nhiều nhờ các trợ lí ảo – các ứng dụng AI như chatGPT, Gemini, Copilot… đều có khả năng gợi ý đề cương, tổng hợp thông tin và tạo dựng nội dung cực kì nhanh chóng, đặc biệt là nếu biên tập viên làm việc bằng tiếng Anh và với các đề tài có nguồn dữ liệu lớn trên internet.

Không chỉ có khả năng hỗ trợ về tổ chức bản thảo, AI còn có năng lực chuyển ngữ đáng kinh ngạc. Trong bối cảnh quá nửa số ấn phẩm ở nước ta hiện nay là sách dịch, khả năng này của AI hoàn toàn có thể được vận dụng để đánh giá nội dung và giao dịch bản quyền, tóm tắt nội dung và giới thiệu sách mà không cần phải thành thạo ngoại ngữ.

Một điều gần như bất khả đối với biên tập viên là công tác thiết kế. AI thay đổi căn bản tình hình này. Biên tập viên hoàn toàn có thể vẽ minh họa, thiết kế bìa và dựng các phụ bản cho sách mà không cần đến họa sĩ hay người trình bày. Tháng 3/2023, tôi đã thử vẽ minh họa bằng ứng dụng Midjourney và kinh ngạc về khả năng và tốc độ của nó.

Bên cạnh những tác động tích cực, AI vẫn có những điểm hạn chế, từ đó tiềm ẩn những tác động tiêu cực và cả rủi ro khi áp dụng. Theo TS Đào Trung Thành, chuyên gia về trí tuệ nhân tạo, hiện nay AI vẫn chỉ ở dạng ANI (Artificial Narrow Intelligence) – Trí thông minh nhân tạo dạng hẹp, tức là ứng dụng trong từng lĩnh vực chuyên biệt, và có thể đạt mức xuất sắc ở một số địa hạt như đánh cờ, giải toán, giải câu đố, chẩn đoán, tổng hợp nội dung nhưng về mặt tổng thể vẫn thiếu các đặc trưng của con người, thiếu các lý luận cơ bản.

Ba điểm tiêu cực tiềm ẩn rủi ro khá phổ biến khi ứng dụng AI vào đời sống gồm: Tính chính xác, Đạo đức, Luật pháp.

Nhu cầu đào tạo biên tập viên kiểu mới

Với sự ra đời và tốc độ phát triển của công nghệ sáng tạo nội dung ngày nay, khái niệm biên tập viên có lẽ sẽ sớm phải điều chỉnh và thay thế bằng khái niệm người sáng tạo. Thay vì vai trò hỗ trợ cho tác giả, dịch giả và làm trung gian giữa tác giả, dịch giả với độc giả, họ có thể trở thành trung tâm của hoạt động sáng tạo và phát triển nội dung khi trong tay đã có những công cụ công nghệ mạnh mẽ, những trợ lý ảo xuất sắc trong từng công đoạn của quá trình xuất bản: xây dựng đề tài, tổ chức nội dung, trình bày, thiết kế…

Để trở thành những người sáng tạo nội dung – những “biên tập viên kiểu mới”, họ cần được đào tạo và tự đào tạo về các năng lực căn bản sau:

Thứ nhất, đào tạo về tư duy: Người biên tập có năng lực tư duy sẽ phát hiện vấn đề và nhu cầu trong xã hội, biết cách đặt câu hỏi phù hợp với những dữ kiện phù hợp để AI hỗ trợ họ giải quyết các vấn đề và đáp ứng các nhu cầu của đời sống.

Thứ hai, xây dựng bộ kĩ năng biên tập theo chuẩn mới: Biết ứng dụng công nghệ nói chung và AI nói riêng vào học tập và làm việc. Tôi thực sự kì vọng các biên tập viên kiểu mới – các nhà sáng tạo nội dung (creator) – sẽ có năng lực “ba trong một”, thậm chí có năng lực “nhiều trong một”. Và chắc chắn, họ sẽ cần đến một bộ kĩ năng theo tiêu chuẩn mới – không phải chỉ biên tập mà còn để sáng tạo và phát triển nội dung.

Thứ ba, trang bị nhận thức nền tảng về thế giới và Việt Nam, hình thành bản lĩnh của biên tập viên thời đại mới: Trong thời đại trước đây, người giỏi chuyên môn vẫn có thể ngờ nghệch về đời sống xã hội. Nhưng trong bối cảnh hiện nay, khi việc sử dụng AI không đúng đắn có thể biến một người bình thường trở thành một gã khủng bố, gây nên tác hại khôn lường.

https://znews.vn/bien-tap-vien-kieu-moi-trong-thoi-dai-ai-post1495095.html

Có căn cứ để lo ngại

Những người hoài nghi cho rằng AI chỉ có khả năng tổng hợp kiến thức mà nó thu thập được từ mạng Internet. Điều này đồng nghĩa với việc những cuốn sách do AI viết ra không khác gì một mớ kiến thức hỗn độn, thiếu giá trị thực tiễn và không mang lại lợi ích cho người đọc. Họ cho rằng những sản phẩm này không thể có giá trị thương mại, bởi vì chúng thiếu đi sự sáng tạo và cảm xúc của con người.

Nhận định trên có căn cứ, bởi vì nếu chỉ sử dụng AI để tổng hợp thông tin từ mạng, kết quả thu được sẽ rất hạn chế và có thể trở nên vô giá trị. Những cuốn sách như vậy thiếu sự sáng tạo, cảm xúc và trải nghiệm cá nhân – những yếu tố quan trọng tạo nên giá trị của một tác phẩm văn học thực sự.

Theo Hội đồng Nhà văn Châu Âu (European Writers’ Council), khoảng 65% nhà văn viết tiểu thuyết và hơn 75% các dịch giả tin rằng AI sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới thu nhập tương lai của họ.

Chị Giang Linh, biên tập viên một nhà xuất bản ở Hà Nội cho biết: “Công việc sáng tác có những đặc thù riêng mà tôi khó có thể nhận định, nhưng về dịch sách, nếu không dùng AI sẽ bị lạc hậu, bỏ lại phía sau rất nhiều. Hiện tại, các công cụ AI tiến bộ từng ngày, tự cạnh tranh lẫn nhau. Ví dụ, dịch tiếng Trung hiện nay trên chatGPT hoặc Gemini rất tốt, cho thấy tính học hỏi của AI rất mạnh, có khả năng điều chỉnh văn phong, ngữ điệu,… rất tiện cho công việc dịch & biên tập đẹp hơn, chuẩn hơn. Rõ ràng các biên tập viên phải cập nhật & phát triển bản thân từng ngày”.

AI không thay được trải nghiệm cá nhân

Mặt khác, AI cũng có thể là một công cụ hỗ trợ đắc lực nếu được sử dụng đúng cách. Khi kết hợp kiến thức cá nhân, kỹ năng viết lách và trải nghiệm sống của người viết, AI có thể giúp tiết kiệm thời gian, nâng cao hiệu quả và thậm chí mở ra những cách tiếp cận mới trong việc sáng tạo nội dung.

Tác giả Đức Nhân chia sẻ: “Bản thân mình cũng đã thử dùng AI vào việc viết, và mình thấy AI hỗ trợ rất nhiều, đặc biệt trong việc đưa ra ý tưởng. Nhưng nội dung AI đưa ra chỉ là phổ quát thôi. Một người viết cần có tư duy và kinh nghiệm nhất định để có thể biến đổi nội dung đó, thêm các từ ngữ để mềm mại, bay bổng & đi vào lòng người”.

Thạc sĩ Giáo dục Lương Dũng Nhân, tác giả của 6 cuốn sách xuất bản từ năm 2011 tới nay với tổng số ấn bản gần 100,000 bản, đồng thời là chuyên gia giảng dạy AI, đã chia sẻ một số bước cơ bản để sử dụng AI viết sách. Những bước đó bao gồm: xác định mục tiêu và đối tượng độc giả; thu thập và xử lý thông tin (với sự chọn lọc); thêm vào kiến thức và trải nghiệm cá nhân; sáng tạo và cải tiến; chỉnh sửa và hoàn thiện. Trong từng bước đều có thể ứng dụng AI để hỗ trợ.

“Một cuốn sách thực sự có giá trị không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin, mà còn phải mang lại cảm xúc và sự kết nối với người đọc. Trong quá trình viết, tôi nhận ra rằng AI có thể giúp chúng ta xử lý một lượng lớn dữ liệu và đưa ra những gợi ý, nhưng chỉ có con người mới có thể tạo ra những câu chuyện và cảm xúc chân thật. Ví dụ, khi viết về những thách thức mà học sinh phải đối mặt trong thời đại số, tôi đã kết hợp dữ liệu từ AI với những câu chuyện thực tế từ học sinh của mình. Điều này giúp nội dung trở nên sinh động và có sức thuyết phục hơn.” – Thạc sỹ Lương Dũng Nhân cho biết.

Có lẽ người đọc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc những cuốn sách chất lượng, một trong đó là tìm hiểu về tác giả & nguồn gốc cuốn sách. Một tác giả uy tín thường có tiểu sử rõ ràng, các công trình nghiên cứu hoặc các bài viết đã được công nhận trong cộng đồng. Việc đọc các đánh giá, nhận xét từ những nguồn đáng tin cậy, như các trang web chuyên về sách, tạp chí văn học, hoặc các nhà phê bình có uy tín, cũng giúp đánh giá chính xác hơn về chất lượng của cuốn sách.

Sử dụng AI như công cụ hỗ trợ

Sự phát triển của AI mang tới những thuận lợi không thể cưỡng lại của bất cứ ngành nghề nào, vì thế mỗi con người trong đó cũng cần đặt bản thân trong sự thay đổi để phát triển.

Để tạo ra một cuốn sách chất lượng bằng cách sử dụng AI, người viết cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và biết cách tận dụng tối đa các công cụ AI.

Anh Đào Trung Thành, Phó viện trưởng viện Blockchain & Trí tuệ Nhân tạo (ABAII) cho biết: “Khi các công cụ AI trở nên dễ tiếp cận hơn, thị trường có thể chứng kiến sự gia tăng số lượng bản dịch với chi phí thấp hơn, khiến cho các dịch giả con người khó cạnh tranh hơn, đặc biệt trong các thể loại non-fiction dễ chuyển ngữ hơn. Theo tôi, các nhà văn và dịch giả đừng xem AI như một đối thủ, mà hãy sử dụng nó để nâng cao năng suất của mình. Bằng cách tích hợp AI vào quy trình làm việc, họ có thể đơn giản hóa các nhiệm vụ lặp đi lặp lại và tập trung vào các khía cạnh phức tạp, sáng tạo hơn của công việc. Ngoài ra, tinh thần lifelong-learning (học tập cả đời) cần được đề cao. Việc giáo dục liên tục về các công nghệ AI và ứng dụng của chúng trong viết sách và dịch thuật là cần thiết, các chuyên gia nên tìm kiếm đào tạo về các công cụ và phương pháp sử dụng AI để duy trì tính cạnh tranh trong lĩnh vực của mình”.

Như vậy, việc sử dụng AI trong viết và dịch sách đã mở ra những thách thức cũng như cơ hội mới cho các nhà văn và dịch giả trong thời kỳ mới. Trí tuệ nhân tạo có thể làm giảm bớt công việc lặp đi lặp lại và cung cấp các gợi ý hữu ích, nhưng cuối cùng, chính những trải nghiệm và cảm xúc của con người mới tạo nên giá trị độc đáo của mỗi cuốn sách. Theo đó, tới đây có thể sẽ có một thế hệ nhà văn và dịch giả mới nhờ AI.

https://znews.vn/dung-ai-viet-sach-tien-ich-hay-moi-de-doa-post1496426.html

CEO của hai đơn vị xuất bản Comicola và Du Bút chia sẻ nhận định rằng thị trường truyện tranh Việt có nhiều chuyển biến tích cực trong 10 năm qua. Dù truyện Việt còn “lép về” trước truyện tranh ngoại, song các nhà xuất bản, tác giả Việt vẫn đang không ngừng làm mới mình để đáp ứng thị hiếu nâng cao và thay đổi thói quen tiêu dùng của độc giả.

Thị trường đa dạng, độc giả chịu chi

Theo quan sát của CEO Comicola Nguyễn Khánh Dương, 10 năm qua trên thị trường số lượng truyện tranh Việt Nam gia tăng đáng kể, thể loại cũng đa dạng hơn. Một số tác giả yêu thích sáng tác truyện tranh cũng đã sẵn sàng đầu tư nghiêm túc cho công việc sáng tác và theo đuổi đam mê.

Nhìn rộng ra, CEO Du Bút Trần Duy Nguyễn nhận định rằng số lượng các nhà xuất bản và công ty phát hành sách tập trung vào thể loại sách có minh họa nói chung và truyện tranh nói riêng đã tăng lên. Bên cạnh nhiều đơn vị mới ra đời, các đơn vị lâu năm cũng mở rộng danh mục sản phẩm.

Lấy ví dụ các tác phẩm Số đỏ của Vũ Trọng Phụng với tranh họa sĩ Thành Phong (Đông A và NXB Văn học), Lĩnh Nam Chích Quái với minh họa của Tạ Huy Long (NXB Kim Đồng), ông Nguyễn nhận định rằng trong xuất bản sách văn học, các đơn vị cũng ngày càng đầu tư về mặt hình ảnh cho quyển sách, không chỉ dừng lại ở bìa mà còn cả phần nội dung.

“Không khó để thấy các tác phẩm nước ngoài được tái bản ở phiên bản có minh họa lộng lẫy, hoặc các tác phẩm văn học kinh điển Việt Nam được ‘làm mới’ bằng những tranh minh hoạ của các hoạ sĩ đương đại”, ông nói.

Số lượng họa sĩ và tác giả trẻ tài năng tốt nghiệp mỗi năm và tham gia vào thị trường ngày càng nhiều. Nhiều họa sĩ trẻ tạo được tiếng vang trên mạng xã hội và trong cộng đồng minh họa bằng đồ án tốt nghiệp chỉn chu, có chiều sâu. Nhiều họa sĩ, tác giả trẻ không chỉ xuất bản trong nước mà còn tiếp cận được thị trường quốc tế, nhờ vào sự hỗ trợ của các nền tảng trực tuyến và mạng xã hội.

CEO Comicola chia sẻ rằng đơn vị may mắn được độc giả truyện tranh ở Việt Nam đón nhận. Độc giả Việt luôn chờ đợi các tác phẩm xuất sắc của tác giả Việt và “một khi đã yêu thích, sẽ ủng hộ vô điều kiện cho tác giả Việt”.

Đồng tình với nhận định này, CEO Du Bút Trần Duy Nguyễn đánh giá rằng sức mua truyện tranh của độc giả đã tăng lên đáng kể, nhờ vào phát triển kinh tế và mức sống nâng cao. Đặc biệt trong mảng truyện tranh thiếu niên, độc giả không ngần ngại chi trả cho những sản phẩm có hình thức tốt, nội dung hay và các sản phẩm đi kèm mang thương hiệu của tác phẩm (merchandise).

Đây cũng là xu hướng chung của thế giới, khai thác các tiềm năng của tài sản trí tuệ (IP- intellectual property). Một một thiết kế nhân vật hiện nay không chỉ là hình ảnh bằng mực trên giấy thuần tuý mà có thể phát triển thành mô hình trưng bày, các áp phích, postcard, hình ảnh sưu tầm, thậm chí kết hợp với các thương hiệu trái ngành như các thương hiệu thời trang, trang sức, dịch vụ ăn uống,…

Cạnh tranh cao, nhiều tín hiệu phát triển khả quan

Ông Dương nhận định cộng đồng yêu mến truyện của tác giả Việt vẫn ở quy mô tương đối hạn chế. Cụ thể, ông cho rằng cán cân giữa truyện nước ngoài và truyện Việt Nam trên thị trường không thay đổi nhiều.

Truyện tranh trong nước phát triển, tuy nhiên truyện nước ngoài cũng không hề giậm chân tại chỗ: “Do họ đã đi trước chúng ta nhiều năm, nên sẽ rất khó khăn để có thể phát triển song hành cùng họ”, ông nói.

Tuy nhiên, ông Nguyễn cho rằng truyện tranh Việt Nam đã có bước tiến rất đáng kể. Dù vẫn chiếm thị phần khiêm tốn so với các tác phẩm manga, nhưng ngày càng nhiều tác phẩm truyện tranh Việt chất lượng ra đời và được đón nhận.

Ông Nguyễn so sánh rằng từ khoảng 3-4 tác phẩm mỗi năm vào tầm năm 2015, hiện nay số truyện tranh Việt Nam có chất lượng đã nằm trong khoảng hơn 10 đầu truyện một năm, song song xuất bản ở cả hình thức sách giấy truyền thống và trên nền tảng đọc online.

Các tác phẩm có sự đầu tư về nội dung, kịch bản lôi cuốn, vận dụng các thủ pháp kể chuyện và quan trọng không kém là tác giả hoàn thành trọn vẹn tác phẩm. Ông Nguyễn nhận định: “Điều này góp phần hóa giải lời nguyền ‘truyện tranh Việt Nam đầu voi đuôi chuột’ hoặc ‘hay bị drop (bị tác giả bỏ dở không sáng tác nữa)'”.

Truyện tranh Việt cũng đã bắt đầu ghi dấu ấn trên thị trường quốc tế, nhiều tác giả được vinh danh ở các giải thưởng quốc tế lớn nhỏ. Một số tác phẩm được mua bản quyền và chuyển ngữ sang ngôn ngữ khác, tiêu biểu có thể kể đến Mùa hè bất tận (ra mắt năm 2021) của tác giả Lâm Hoàng Trúc. “Đây là điều mà cách đây 10 năm không ai dám tưởng tượng đến”, CEO Du Bút nói.

Cải tiến để đáp ứng thị hiếu, thói quen mới của độc giả

Độc giả Việt Nam ngày càng quan tâm và đón nhận các thể loại truyện tranh và sách minh họa là đánh giá chung của CEO Comicola và Du Bút. Tác phẩm chất lượng cao và có nội dung sáng tạo được độc giả trẻ yêu thích.

Điều này đôi khi dẫn đến nhận định người đọc “chỉ mua sách vì bìa”, nhưng ông Nguyễn cho rằng độc giả hiện tại “đủ nhạy bén và thông minh để nhìn nhận giá trị của tác phẩm không chỉ ở phần “hình”, mà còn ở phần nội dung”.

Ông nhấn mạnh rằng ngay cả khi “chỉ mua sách vì bìa”, thì đây cũng là tín hiệu đáng mừng rằng người đọc đã có tiêu chuẩn về thẩm mỹ nhất định và buộc các nhà phát hành, các công ty sách, các hoạ sĩ và nhà thiết kế thường xuyên nâng cao tay nghề, nâng cao chất lượng thiết kế.

Ông Nguyễn cho biết thêm công nghệ và kênh phân phối trực tuyến phát triển cũng góp phần thay đổi thị trường, giúp tăng độ tiếp cận của các tựa sách đến người đọc. So với cách phân phối truyền thống qua sạp báo, nhà sách hoặc đại lý bán lẻ, bạn đọc hiện tại có nhiều lựa chọn tiện nghi hơn: có thể mua sách online (thường kèm theo nhiều chương trình ưu đãi hấp dẫn) và đọc sách điện tử.

Tuy nhiên, điều này mang đến thách thức cho các kênh bán lẻ truyền thống. Đơn vị xuất bản phải có cách làm truyền thông mới để thích nghi với thay đổi trong thói quen tiêu dùng và tiếp cận thông tin của độc giả. Các hình thức quảng bá qua các kênh mới như mạng xã hội, KOL, KOC… ngày càng được ưa chuộng.

Nhìn chung, thị trường sách phát triển đa dạng hơn đã tạo điều kiện thuận lợi cho các đơn vị xuất bản và tác giả mới phát triển: “Những đơn vị không thay đổi, hay thụt lùi cũng nhanh chóng nhận ra điểm mạnh điểm yếu của mình để có những chiến lược phát triển phù hợp”, ông Nguyễn nói.

CEO Comicola và Du Bút đều bày tỏ niềm tin vào những dấu hiệu thay đổi tích cực của thị trường truyện tranh Việt và kỳ vọng sẽ mang đến sản phẩm sáng tạo, chất lượng cho độc giả trong tương lai.

https://znews.vn/truyen-tranh-viet-tim-cach-den-gan-ban-doc-tre-post1490589.html